«Χωρίς Έκπληξη»,ένα χρονογράφημα του Μάριου Πλωρίτη

O Μάριος Πλωρίτης για 20 περίπου χρόνια (1945-1965) συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Ελευθερία» γράφοντας κριτική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Πέρα όμως από την βασική του ενασχόληση με τα θεατρικά δρώμενα, έγραψε για την «Ελευθερία» και κάποια χρονογραφήματα. Ένα από αυτά τα χρονογραφήματα, που ανακάλυψε η… αρχαιολογική μου σκαπάνη, είναι και το θέμα του σημερινού ποστ.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε την Τρίτη, 3 Ιουνίου του 1958 (άρα δεν είναι Καθαροδευτεριάτικο), στην στήλη «Λόγοι κι Αντίλογοι» και έχει τίτλο «Χωρίς Έκπληξη» και υπότιτλο «Ο θαυμαστός χαρταετός και ο άσημος «Σπούτνικ»». Στο άρθρο αυτό, 52 χρόνια πριν, ο Μάριος Πλωρίτης, με αφορμή μια είδηση που είχε δημοσιευτεί 100 χρόνια πριν από τότε, με μορφή θεατρικού διαλόγου μας παρουσιάζει τις σκέψεις και τους προβληματισμούς των ανθρώπων του ’60 για την καταπληκτική μεν, χωρίς εκπλήξεις όμως εποχή τους.
Η αφορμή του διαλόγου αυτού είναι ένας χαρταετός, οπότε το θέμα δένει και με την Καθαρά Δευτέρα που μας έρχεται.
Ελπίζω να σας αρέσει, όσο μου άρεσε κι εμένα.

ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΛΗΞΗ
Ο θαυμαστός χαρταετός και ο άσημος «Σπούτνικ»

Γέλασε και κούνησε το κεφάλι του.
-Τι τρέχει; ρώτησε ο άλλος.
– Άκου και πες μου.
Ξαναπήρε την εφημερίδα του και διάβασε εμφαντικά:
-«Το απόγευμα της προσεχούς Κυριακής εις αξιωματικός τουμηχανικού και εις πολίτης θα ανυψώσουν αετόν από του κωδωνοστασίου της Αγίας Ειρήνης»…
-Και λοιπόν;
-Ακριβώς «και λοιπόν»! Εσένα, δε σου κάνει καμμιάν εντύπωση η
«είδηση». Ούτε κι εμένα, άλλωστε. Όταν δημοσιεύτηκε, όμως ήταν «γεγονός» σπουδαίο.
-«Όταν δημοσιεύτηκε»;
-Ναι. Πριν 100 χρόνια. Σε μιάν αθηναϊκή εφημερίδα.
Σειρά του άλλου να γελάσει.
-Γεγονός σπουδαίο, η «ανύψωση ενός αετού»;
-Ναι. Κι εφημερίδα καλούσε τους Αθηναίους «να παραστούν δια ν’ απολαύσουν το θαυμάσιον φαινόμενον»… Και μην αμφιβάλεις ότι οι Αθηναίοι θά’τρεξαν πατείς με -πατώ σε…
-Απλοϊκή εποχή, απλοϊκός κόσμος- έκανε νωχελικά ο άλλος.
-Μπορεί. Αλλά εγώ τους ζηλεύω.
-Για τον αετό; Πάρε και συ έναν, κι αμόλα τον από τα Τουρκοβούνια- να γίνεις και «φαινόμενον».
-Αμ’ δε θα γίνω! Και γι’ αυτό τους ζηλεύω. Γιατί ήταν «αγνοί» κι έτοιμοι να θαυμάσουν το κάθε τι.
-«Σαν τα παιδιά», ε;
-Ακριβώς. Ενώ εμείς σήμερα δεν ξαφνιαζόμαστε με τίποτε. Γύρω μας, γίνονται κάθε μέρα τα πιο εκπληκτικά πράγματα, κι εμείς τα «αντιπαρερχόμεθα» ασυγκίνητοι κι αδιάφοροι…
-Τι ήθελες, δηλαδή, να κάνουμε;
-Μα κοίταξε: Φοβερός εμφύλιος πόλεμος στο Λίβανο,απίθανη
επανάσταση στη Γαλλία, φλογερός παναραβισμός στη Μέση Ανατολή, απελευθερωτικά κινήματα σ’ όλο τον κόσμο, ντοματοσαλάτες στο πρόσωπο του κ. Νίξον, υδρογονικές βόμβες όλη την ώρα σαν αποκριάτικα βαρελότα, οι άνθρωποι, σκαρφαλώνουν στα Ιμαλάια ή φτάνουν στο Νότιο Πόλο, σεργιανάνε στα βάθη της θάλασσας ή στα εντόσθια των ηφαιστείων και, φυσικά, το πιο καταπληκτικό, ξαμολάνε κάθε μήνα κι από ένα δορυφόρο στο άπειρον, έτσι που σε λίγο, θα χρειαστεί τροχονόμος εκεί πάνω… Άλλοτε, καθ’ ένα από τα «γεγονότα» αυτά θα κρατούσε τον κόσμο σε συναγερμό, μήνες ολόκληρους.
Σήμερα τα δεχόμαστε σα νά’ναι τα πιο κοινά, τα πιο ασήμαντα πράγματα…
-Τι αξίωση έχεις, δηλαδή…;
– Να εκπλαγούμε, φίλε μου, να θαυμάσουμε,όπως θαύμαζαν οι Αθηναίοι τον αετό της Αγίας Ειρήνης!… Ζούμε σε μια καταπληκτική εποχή και το μόνο που δεν νιώθουμε είναι η Κατάπληξη…
-Μα ακριβώς γι’ αυτό, επειδή ζούμε μέσα στην εποχή αυτή, επειδή είμαστε ένα μέρος απ΄αυτήν την εποχή… Όταν βρίσκεσαι σ’ ένα αεροπλάνο, που πετάει με 600 χιλιόμετρα την ώρα, δεν έχεις την αίσθηση ότι μετακινείσαι, άμα δεν κυττάξεις έξω.
-Συ είπας! «Άμα δεν κυττάμε έξω»… Ακριβώς, «δεν κυττάμε έξω», δε βλέπουμε από που ξεκινήσαμε, τι προσπερνάμε, που πάμε…Τρέχουμε – η εποχή μας τρέχει-με την ταχύτητα του ήχου, κι εμεις απορούμε λιγώτερο παρά αν «ταξιδεύαμε» με το αλήστου μνήμης «θηρίο»…
-Σ’ αυτό φταίει -αν θες να «φταίει» κάτι- η ίδια η ταχύτητα, ο πληθωρισμός, ο Κόρος… Οι εκπλήξεις έρχονται τόσο αλλεπάλληλες, που καταργούν την έκπληξη. Πριν καλά-καλά συνηθίσουμε την Ατομική Βόμβα, να η Υδρογονική… πριν χωνέψουμε τον Σπούτνικ, ορίστε η «Λάϊκα»… και πάει λέγοντας. Η συρροή των θαυμαστών οδηγεί στην κατάργηση του Θαυμασμού. Άμα βάλεις το χέρι σου σ’ ένα παγωμένο χώρο, και κατεβάζεις, κατεβάζεις ολοένα την θερμοκρασία στο τέλος παύεις να αισθάνεσαι το κρύο…
-Σωστά.Γίναμε αναίσθητοι!
-Αν θες. Ή, αν το θες αλλοιώτικα, συνηθίσαμε. Η Συνήθεια, η Προσαρμογή, αυτή «φταίει», το μεγάλο χάρισμα (ή η μεγάλη κατάρα) του Ανθρώπου. Στον πόνο, στη χαρά, στο θαυμασμό, στην κατάπληξη… Είναι η ασφαλιστική δικλείδα μας, άλλωστε. Ειδεμή, πώς θα μπορούσαμε ν’ αντέξουμε σ΄αδιάκοπη ένταση νεύρων, αισθημάτων, φαντασίας;
-Σύμφωνοι, αλλά εμείς φτάσαμε στην άλλην άκρη. Χάσαμε την ωραία χαρά της έκπληξης για το καινούριο, της απορίας για το απίθανο, του ενθουσιασμού για το κατωρθωμένο «ακατόρθωτο». Γίναμε «μπλαζέ», γίναμε πεζοί, γίναμε -όπως είπες- αναίσθητοι… Η εποχή μας προχώρησε στις πιο φανταστικές σφαίρες του γύρω και του μέσα Κόσμου και, μαζί,σκότωσε τη φαντασία. Πετυχε τα πιο μυθικά και κατάργησε το μύθο…
-Επειδή καταργεί ένα-ένα τα μυστικά και τα «μυστήρια» του
κόσμου;
-Ναι. Και σε λίγο τι θα μας μένει; Ξερές γνώσεις και καμμία
φαντασία…
-Κάνεις λάθος. Μπορεί να μη μένουμε πια κατάπληκτοι μπροστά
στους δορυφόρους, όπως οι μακάριοι πρόγονοί μας μπροστά στους
χαρταετούς, αλλά ο χώρος των εκπλήξεων και των θαυμασίων δεν
τελειώνει-ευτυχώς!-ποτέ. Ακριβώς αυτή η «όρεξις του ειδέναι» θα ανοίγει όλο και καινούργιες πόρτες, που ούτε τις υποψιαζόμαστε σήμερα, και θα φυλάει καινούργιες εκπλήξεις,ακόμα και για τους πιο «αναίσθητους»… Μα κι αν, ακόμα,εξαφανίζονταν για πάντα η Έκπληξη κι ο Θαυμασμός (όπως φοβάσαι), αυτός ο «θάνατος» δεν θά’ταν το πιο θαυμαστό κατόρθωμα του Ανθρώπου; Το Εκπληκτικό, το Θαυμάσιο, που μεταβάλλονται σε «Κοινόν τόπο» είναι ένα θαύμα μεγαλύτερο απ΄το πρώτο.
Ο άλλος κούνησε δύσπιστα το κεφάλι και σηκώθηκε.
-Πού πας;
-Ν’αγοράσω έναν αετό…

—————
Για όσους έχασαν το περσινό αφιέρωμα της Μπλογκοσλοβακίας  «Χαρταετοί στο Πεντάγραμμο» μπορούν να το ακουσο-διαβάσουν εδώ.