Αχ, αχ, μις Ελλάς… (ξανά)

Στις 20 Γενάρη του 1929, ο πρώτος διαγωνισμός για την ανάδειξη της ωραιότερης Ελληνίδας, έρχεται να ταράξει την καθημερινότητα της Αθήνας του μεσοπολέμου.Τα πρώτα αυτά καλλιστεία διοργανώθηκαν με πρωτοβουλία της ένωσης συντακτών, στη μεγάλη σάλα του κέντρου Delice. Η νικήτρια θα ταξίδευε δωρεάν «εις Παρισίους», όπου θα γινόταν σύμφωνα με τις εφημερίδες ο… «αγών» μεταξύ των 20 αντιπροσώπων των ευρωπαϊκών χωρών για την ανάδειξη της ομορφότερης Ευρωπαίας.

Η εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» (μια «ΕΣΠΡΕΣΟ» της εποχής, απ΄όσο κατάλαβα ξεφυλλίζοντάς την διαδικτυακά), με πρωτοσέλιδο αναλυτικό ρεπορτάζ περιγράφει την πρωτόγνωρη αυτή διαδικασία:

Η εορτή της ανακηρύξεως της μις Ελλάς, πρώτην φοράν διοργανωθείσα εφέτος, υπήρξε κάτι το εξαιρετικόν. Όλα τα τραπεζάκια του «Ντελίς» είχον καταληφθή αρκετά ενωρίς από πλήθη του εκλεκτοτέρου και ωραιοτέρου Αθηναϊκού ωραιοκόσμου. Η υπηρεσία του «Ντελίς» ματαίως προσεπάθει να τακτοποιήσει και τοποθετήσει τας χιλιάδας του κόσμου, που συνέρρευσαν δια να παρακολουθήσουν την πρωτότυπον εορτήν.

Το μεσονύκτιον ένας τηλεβόας ειδοποιεί τα ζεύγη που εχόρευαν εις τον στίβον να αποσυρθούν δια να χορεύσουν αι υποψήφιαι δια να γίνει η τελική κρίσις της επιτροπής.

(…)

Ο κόσμος εκσπά εις φρενιτιώδη χειροκροτήματα και ορμά εξ εφόδου δια να αναρριχηθεί στις καρέκλες, στα τραπέζια και εις ό,τι άλλο μπορούσε να προσφέρει θέαν. Η σάλα του «Ντελίς» παίρνει όψιν πανηγυρικήν και τα χειροκροτήματα διαδέχονται τας ζητωκραυγάς και κάθε λίγο το κοινόν προσπαθεί να επιβάλει τας συμπαθείας και τα αντιλήψεις του.

Από τις 10 υποψήφιες, αμέσως ξεχώρισαν οι 3, και το χρώμα του φορέματος που φορούσε η κάθε μια από αυτές (κόκκινο, άσπρο, μαύρο) έγινε εκλογικό σύμβολο για το φιλοθεάμον κοινό:

«Κόκκινο» φωνάζουν οι θαυμασταί της δίδος Πετρουνάκου υψώνοντας στα χέρια τους κατακόκκινα μήλα Αμερικής, τα οποία ευρίσκοντο εν αφθονία στα διάφορα τραπεζάκια του σουπέ. «Άσπρο! άσπρο» εφώναζαν οι θαυμασταί της δίδος Κριεζή, ανεμίζοντες εις τον αέρα τα μανδήλιά τους.«Μαύρο! μαύρο!», εμαίνοντο οι θαυμασταί της δίδος Καρατζά, παραμένοντες λόγω των μειονεκτημάτων του χρώματος άνευ εκλογικής σημαίας.

Τελικά η επιτροπή αποσύρεται και  ύστερα από ψηφοφορία επιλέγει την νικήτρια.

Η εφημερίδα «Εμπρός» περιγράφει την νικήτρια ως εξής:

Ασπασία Καρατζά. Η μις Ελλάς του 1929. Σας την παρουσιάζομεν: Καλλονή, όχι εντυπωσιακή, αλλά πραγματική. Χαρακτηριστικά γνησίως ελληνικά, σύμφωνα με τους κανόνας της συμμετρίας, που δίδουν διά την γυναικείαν καλλονήν τα αριστουργήματα των Ελλήνων γλυπτών της αρχαιότητος. Αναστήματος μάλλον υψηλού. Μελαχροινή, σιταράτη, με μαλλιά καστανά. Ετών 23. Πατρίς αι Πάτραι.

Πριν καλά καλά στεγνώσει το μελάνι στα πρωτοσέλιδα των αθηναϊκών εφημερίδων για την αναγγελία του ονόματος της  νικήτριας, άρχισε η αμφισβήτηση της εκλογής της  από τις ηττηθείσες ανθυποψήφιες. Επιφανή μέλη της κριτικής επιτροπής, όπως  ο διευθυντής της Καθημερινής Γεώργιος Βλάχος, ο πρόεδρος της Ενώσεως συντακτών Αρ. Καμπάνης και ο λογοτέχνης Ζαχαρίας Παπαντωνίου, αναγκάζονται να απολογούνται στις εφημερίδες για το κατά πόσο η επιλογή τους ήταν δίκαια και σωστή. Η εφημερίδα μάλιστα «Εσπερινή» διοργανώνει κανονικό δημοψήφισμα για το  ποια θα έπρεπε να είναι τελικά η νικήτρια.

Ο αντίκτυπος όλων αυτών των… συγκλονιστικών γεγονότων στα λαϊκά στρώματα αποτυπώνεται στο τραγούδι «μις Ελλάς» του Αντώνη Διαμαντίδη ή Νταλγκά, που κυκλοφόρησε σε δίσκο εκείνες τις μέρες. Ας το ακούσουμε:

Πατρινή πεντάμορφη κοπέλα

θέλω να μου πεις, θέλω να μου πεις,

σε μπελά έβαλες πολλούς και μένα

τι είναι αυτό το μις, τι είναι αυτό το μις;

~~~~~~~~~~

Αχ, αχ, μις Ελλάς

τι’ ναι τούτα που τραβάς.

Σε ζηλεύουν όλα τα κορίτσια,

θέλουν μις Ελλάς.

Αχ, αχ, μις Ελλάς

τί’ναι τούτα που τραβάς.

Σε ζηλεύει τώρα κι η δική μου

είναι να γελάς.

~~~~~~~~~~

Είμαι δα κι εγώ αρραβωνιασμένος

σε μια γειτονιά, σε μια γειτονιά.

Κι ήθελα να παντρευτώ ο καημένος

με μια Μπουρναριά, με μια Μπουρναριά.

~~~~~~~~~~

Αχ, αχ, μις Ελλάς

τώρα συ μου τα χαλνάς,

δεν παντρεύουμαι, μου λέει, ακόμα,

πωπω πωπωπω μπελάς.

Αχ, αχ, μις Ελλάς

τώρα συ μου τα χαλνάς,

θέλω να μπω στο Ντελίς μου λέγει

νά’βγω μις Ελλάς.

~~~~~~~~~~

[Γειά σου μις Ελλάς, γειά σου…

Γειά σου Πατρινοπούλα μου, γειά σου…]

Πάνω στο θέμα των πρώτων καλλιστείων υπήρχε-ευτυχώς- και ο αντίλογος. Αντίλογος όχι στην ομορφιά, αλλά στην εμπορευματοποίησή της. Χαρακτηριστικό είναι το χρονογράφημα από τον Ριζοσπάστη εκείνων των ημερών του λογοτέχνη και επιφυλλιδογράφου Νίκου Κατηφόρη, ο οποίος στην στήλη «κόκκινες πινελιές» που υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Προλετάριος» έγραψε σχετικά με το θέμα αυτό:

Μίς Ελλάς… Την ξαίρετε; Προχθές το βράδυ την ανεκάλυψαν σ΄ένα χορό που δόθηκε στο «Ντελίς» επίτηδες για να την βρουν… Α, κακομοίρα «Ελλάς»! Είναι φαίνεται μοιραίο μια και οι φίλοι σου, τα τέκνα σου, οι «πατριώτες»,σε διαπομπεύουν, να σε κλάψω εγώ που δεν σ΄αγαπώ καθόλου για το θλιβερό σου κατάντημα… Πώς κατήντησες έτσι, αλήθεια φτωχή «Ελλάς»; Ήσουνα πρώτα η γλυκειά «πατρίς», ήσουνα η «Ελλάς των ηρώων», ήσουνα η «Ελλάς του πολιτισμού», η «Ελλάς των φώτων», η «μητέρα της Δημοκρατίας» και τώρα κατήντησες να γίνεις μια κοινή «μις». Δεν μπορώ να σε πιάσω στην φαντασία μου με το κατάντημά σου.

Εσύ που δημιούργησες τον «αρχαίο πολιτισμό», μου φαίνεσαι μ’ αυτό το παρατσούκλι που σου κόλλησαν σα μια στεγνή, ξερή, σχολαστική,ευσεβής περιηγήτρια εγγλέζα που έρχεσαι με την Καινή Διαθήκη και μια τοπογραφια των αρχαίων μνημείων, μ’ ένα ζευγάρι φασαμέν για να θαυμάσεις τον Παρθενώνα… Αυτά έχει ο κόσμος αγαπητή Ελλάς… Είσαι μια γεροντοκόρη, ή έστω μια κόρη που πρόκειται να εκτεθείς στο διεθνές νυφοπάζαρο των καλλονών… Βλέπεις λοιπόν μικρή μου (επίτρεψέ μου να σε λέω μικρή) αυτός ο ρεζίλης ο αστός δε διστάζει σε τίποτε προκειμένου να κάνει την προπαγάνδα του.

Αφού όλος ο κόσμος εγέμισε από «μις», δεν μπορούσε και τούτη η χώρα των νυμφών, των δρυάδων και των θεαινών να μείνει έξω. Είναι αδυσώπητος ο οδοστρωτήρας του κεφαλαίου. Ξεκινώντας από το Λονδίνο έφτασε ίσαμε την άκρη του Λευκάτα, που έδωσε το πήδημά της η Σαπφώ θαρρώντας πως εκεί ήτανε το τέλος του κόσμου… Έτσι αφού όλες οι γυναίκες έγιναν «μις», δε μπορούσε οι απόγονες της ωραίας Ελένης να μη φορτωθούν κι αυτές με το ξερό και παγωμένο παρατσούκλι της «μις». Κι αφού όλα τα κράτη θα έκαναν την εκλογή τους για τη «μις» του τόπου τους, εσύ πώς θα μπορούσες να μείνεις πίσω;

Σ’ ακούω φτωχή μου «μις» να μου λες:

-Αφού λόγοι εθνικής προπαγάνδας το επιβάλλον να γίνω «μις», ευχαρίστως δέχομαι τον ρόλο μου.

Δεν έχω καμμιάν αμφιβολία για την αγάπη σου προς το «έθνος» αν σου πω όμως κάτι, δεν ξαίρω τι απάντηση θα μου δώσεις…

Λοιπόν, αφού θέλεις να μάθεις, φτωχή μου «μις» και τα παρακάτω άκουγε. Το σήμερον ημέρα όλα τα πάντα έγιναν εμπορεύματα… Άλλα τα κατεργάζονται, άλλα τα βάζουν σε κουτιά, άλλα τ’ αφίνουν στη φυσική τους κατάσταση… Ως κι η ομορφιά κι αυτή εμπόρευμα έγινε… Θα το πίστευες ποτέ σου; Κι όμως έτσι είναι. Αν η Αφροδίτη σου εζούσε και η Ελένη σου δεν είχε πεθάνει, γι΄αυτόν τον αχρείο τον αστό, δεν θα ήταν παρά εμπορεύματα.Η διαφορά, φυσικά, είναι πως δεν πουλιούνται με το ζύγι.Υπάρχουν χίλιοι τρόποι για το ξεπούλημα. Αυτό δεν έχει σημασία… Πάντα κι η ομορφιά δεν αξίζει πιότερο από την τιμή που της δίνει το παζάρι…Έ όπως κάνουν διεθνείς εμποροπανηγύρεις για τα διάφορα εμπορεύματα, το ίδιο και για την ομορφιά κάνουν τους περίφημους διαγωνισμούς καλλονών. Κι επειδή η γυναίκα συγκεντρώνει σ’ ομορφιά ό,τι χρειάζεται ο αστός για την καλοπέρασή του, γι’ αυτό στους διαγωνισμούς αυτούς βλέπεις να τρέχουν οι γυναίκες…. Φυσικά δε θέλω να προσβάλω κανένα από τα φιλότιμα κορίτσια. Δεν είμαι κι εγώ παρά ένας θεατής που βλέπω στη σκηνή. Τα παρασκήνια είναι για μένα ένα μυστήριο… Εξηγηθήκαμε «μις» Ελλάς;

Προλετάριος

Και για το τέλος, να αναφέρουμε ότι η δεσποινίς Ασπασία Καρατζά ταξίδεψε «εις Παρισίους» όπου στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό, παρά την υπέρμετρη αισιοδοξία της, κατετάγη δεύτερη. Όπως δεύτερες κατετάγησαν και όλες οι άλλες διαγωνιζόμενες, πλην της Ουγγαρέζας νικήτριας Ελισσάβετ Σιμόν. Διότι, αυτή ήταν η εκ των προτέρων απόφαση της επιτροπής:
«όλαι οι μη επιτυχούσαι καλλοναί θεωρούνται ως δεύτεραι, άνευ εξαιρέσεως».

Αυτό θα πει «Παρισινή διπλωματία»…

————————
(Το ποστ δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη «Μπλογκοσλοβακία» στις 3 Νοεμβρίου του 2008).