Η Κύπρος και ο αγώνας για την Ένωση, μέσα από λαϊκά τραγούδια του ’50 και του ’60 (repost)

Ο αγώνας του κυπριακού λαού, να αποτινάξει από τους ώμους του τον ζυγό της βρετανικής αποικιοκρατίας, βρήκε αλληλεγγύη και συμπαράσταση από το σύνολο σχεδόν του ελληνισμού. Οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, οι ηρωικοί θάνατοι των αγωνιστών στις αγχόνες ή στα πεδία των μαχών, συνεγείρουν από το 1950 και μετά, την κοινή γνώμη σε Ελλάδα και Κύπρο, που τάσσεται μαχητικά υπέρ της ένωσης. Όσο πιο ταραγμένη γίνεται η κατάσταση στη μεγαλόνησο, τόσο πιο δυναμικές και ενθουσιώδεις γίνονται οι διαδηλώσεις των φοιτητών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Ούτε το λαϊκό τραγούδι όμως έμεινε ασυγκίνητο από τα γεγονότα αυτά, που συγκλόνιζαν την Κύπρο και την Ελλάδα. Τέσσερα από τα λαϊκά τραγούδια που γράφτηκαν την περίοδο αυτή με θέμα τον αγώνα του κυπριακού λαού παρουσιάζονται στο ποστ αυτό. Ενδιαφέρον χαρακτηριστικό και στα 4 αυτά τραγούδια είναι ότι ενώ στους στίχους τους εξυμνούν τον ηρωισμό των αγωνιστών, ο εχθρός τους είναι αόρατος. Πουθενά δεν αναφέρεται η βρετανική αποικιοκρατία…
Ας περάσουμε όμως στα τραγούδια.

Σε μουσική του Μπάμπη Μπακάλη και στίχους του Κώστα Βίρβου, ο Στέλιος Καζαντζίδης τραγουδάει «η Κύπρος είναι ελληνική». Το τραγούδι ηχογραφήθηκε το 1965, δηλαδή 5 χρόνια μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος… Παρ’ όλα αυτά όμως, εξακολουθεί να μιλάει για το «αγκάλιασμα της κόρης με τη μάνα», δηλαδή για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Απ’ των Ελλήνων τις καρδιές
βγαίνει φωνή σαν λάβα
Φωνάζουν για την Κύπρο μας
που την κρατάνε σκλάβα

Η Κύπρος είναι Ελληνική
κι όλη η Ελλάδα την πονά
Θέλουν, δεν θέλουν γρήγορα
θα μας τη δώσουνε ξανά

Κι αυτοί που σκοτωθήκανε
να σώσουν τους συμμάχους
την Κύπρο να μας δώσετε
φωνάζουν απ’ τους τάφους

Η Κύπρος είναι Ελληνική…

Αχ θα σημάνει γρήγορα
της λευτεριάς καμπάνα
και με στοργή θ’ αγκαλιαστούν
η κόρη και η μάνα

Η Κύπρος είναι Ελληνική…

Από μια ηχογράφηση που έγινε το 1956 στην Αμερική , ακούμε τη Ρένα Ντάλια στο τραγούδι «Κύπρος βασανισμένη (ή θάνατος ή λευτεριά)» σε μουσική του Γιάννη Τατασόπουλου (ή Ντίλιγκερ) και στίχους του Νίκου Ρούτσου.

Άστραψαν και βροντήσανε
της Κύπρου τα ουράνια
κι οι σκλάβοι με ψυχή βαριά
βγήκαν να βρουν τη Λευτεριά
στ’ απάτητα ρουμάνια.

Εμπρός τρελή παληκαριά
ή θάνατος ή λευτεριά.

Με του Μακάριου το σταυρό
του Διγενή ντουφέκι
θα ξανακάνουν πέρα εκεί
την Κύπρο την ελληνική
περήφανη να στέκει.

Εμπρός τρελή παληκαριά
ή θάνατος ή λευτεριά.

Μην κλαίτε τον Καραολή
ούτε τον Δημητρίου.
Ποτίσαν μ’ αίμα της καρδιάς
το δέντρο της Ελευτεριάς
μα και του μαρτυρίου.

Εμπρός τρελή παληκαριά
ή θάνατος ή λευτεριά.

Ο Γιάννης Κουλουκάκης δηλώνει και τραγουδάει «Στην Κύπρο θα πάω να πολεμήσω». Δυστυχώς δεν γνωρίζω περισσότερα στοιχεία για τους δημιουργούς του τραγουδιού και την χρονολογία της ηχογράφησης.

Φεύγω αγάπη μου γλυκιά
να πάω να πολεμήσω
στην Κύπρο μας ν’ αγωνιστώ
νίκη να της χαρίσω.

Μπορεί και να γυρίσω
μπορεί να μη γυρίσω.
Τ’ αγαπημένο σου φιλί
δώσ’ μου να ξεκινήσω.

Κι εσύ καλή μανούλα μου
κάνε την προσευχή σου
κι ένα κερί στην Παναγιά
τάξε για το παιδί σου.

Μπορεί και να γυρίσω
μπορεί να μη γυρίσω.
Στο πονεμένο σου φιλί
δώσ’ μου και την ευχή σου.

Δάκρυα χαράς στα μάτια μου
κυλάνε πριν να φύγω
γιατί στην Κύπρο εθελοντής
πάω να πολεμήσω.

Μπορεί και να γυρίσω
μπορεί να μη γυρίσω.
Την Ένωση της Κύπρου μας
να δω κι ας ξεψυχήσω.

«Η Κύπρος λευτερώθηκε». Ένα ακόμα τραγούδι σε μουσική Μπάμπη Μπακάλη και στίχους Κώστα Βίρβου. Τραγουδάνε ο Μανώλης Αγγελόπουλος και η Γιώτα Λύδια. Το τραγούδι ηχογραφήθηκε το 1959, αμέσως μετά τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου που οδήγησαν στην κουτσουρεμένη ανεξαρτησία της μεγαλόνησου. Εκ των υστέρων ξέρουμε ότι παρά το ότι «η Κύπρος λευτερώθηκε», η ανεξαρτησία που της δόθηκε ήταν μια ανεξαρτησία ανάπηρη, μ’ ένα σωρό δεσμεύσεις.

Η λευτεριά κερδίζεται
μονάχα με το αίμα.

Η Κύπρος λευτερώθηκε
χαρές και πανηγύρια.
Οι φυλακές ανοίξανε,
τα σύρματα λυγίσαν
και μόνο αυτοί που χάθηκαν
στα σπίτια δεν γυρίσαν.

Μάνες που χάσατε παιδιά
πέστε πως είναι ψέμα,
η λευτεριά κερδίζεται
μονάχα με το αίμα.

Η Κύπρος λευτερώθηκε
σβηστήκανε τα μίση.
Και οι καμπάνες του νησιού
σ’ όλη τη γη σημαίνουν
πως οι νεκροί της λευτεριάς
ποτέ τους δεν πεθαίνουν.

Μάνες που χάσατε παιδιά
πέστε πως είναι ψέμα,
η λευτεριά κερδίζεται
μονάχα με το αίμα.

————————
(To post δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στη «Μπλογκοσλοβακια» στις 03/05/2008. Διορθώθηκε και επαναδημοσιεύεται)