Πρωτοχρονιές σε αποκόμματα-V

Ένα πανάρχαιο έθιμο στη Μπλογκοσλοβακία (5η συνεχόμενη χρονιά στο μπλογκ) θέλει να αποχαιρετάμε την χρονιά που φεύγει, με αποκόμματα από παλιές πρωτοχρονιές. Ε, δεν θα χαλάσουμε φέτος το έθιμο. Πρωτοχρονιές σε αποκόμματα λοιπόν και φέτος και… Καλή Χρονιά!

Και να το πρώτο απόκομμα.Πρόκειται για την εικονογράφηση από το ποίημα «Εύθυμος Πρωτοχρονιά»που δημοσιεύτηκε στο μηνιαίο έντυπο «Εφημερίς των Παίδων» του 1885. Το ποίημα δεν διεκδικεί ποιητικές δάφνες και η γλώσσα του είναι άτεχνη και ξύλινη καθαρεύουσα που καθόλου δεν δικαιώνει τον τίτλο του.

Ιδέτε τα πως έξαλλα χορεύουσι, πηδώσι,
και τα αθύρματα αυτών θορυβωδώς κροτούσι,
την ανατέλλουσαν φαιδρά ημέραν χαιρετώσι
και τα αιθούσας με φωνάς περιχαρώς πληρούσι.

«Εφημερίς των Παίδων»
Ιανουάριος 1885

Η «εφημερίς των Παίδων» (όπως μας πληροφορεί το Ε.Λ.Ι.Α) εκδόθηκε τον Ιανούάριο του 1868 από τον Μ.Δ. Καλαποθάκη, πρωτεργάτη της ευαγγελικής κίνησης στην Ελλάδα και εκδότη του ευαγγελικού περιοδικού «Αστήρ της Ανατολής». Επρόκειτο για ένα μηνιαίο, αρχικά τετρασέλιδο και από το 1873 και μετά οκτασέλιδο, παιδικό περιοδικό, με συνεχή παρουσία ως το 1893.
Το δεύτερο απόκομμα  το βρίσκουμε στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο του 1932 της Θεσσαλονικιώτικης εφημερίδας «Μακεδονία» και είναι ένα σατιρικό  ποίημα με τίτλο «Πρωτοχρονιά». Ο δημιουργός του που υπογράφει ως «διοπτροφόρος» επιτίθεται -και με το δίκιο του- τόσο στην «καλντεριμτζού» πρωτοχρονιά, όσο και στον κουρελή και ξυπόλητο «Άη Βασιλάκη παπουλή», που τα μόνα δώρα που φέρνει είναι «των μισθών μας τα κοψίματα».

Πρωτοχρονιά

Μάς ήρθε κ’ η καλή Πρωτοχρονιά
καλώς την με τα χερια τα κατάξερα,
πού ήσουνα κρυμμένη στο ντουνιά
να σ’ εύρισκα γω πρώτος, μα πού νά’ξερα;

Με τσέπες και με χούφτες αδειανές
και φέτος στο φτωχό μας τόπο κόπιασες
κ’ εξόν που μάς ετάϊσες μπουνιές
σε φίλους και σε γείτονες μας ντρόπιασες…

Τρομάρα σου μωρή καλντεριμτζού
που ήρτες ξεσκισμένη και δε ντράπηκες
και σ’ όλα απάνω είσαι και ναζού
εσύ που θες τις φάπες σου αράπικες…

ΙΙ

Και συ, Άη-Βασιλάκη παπουλή
δεν άλλαζες σού λέω ‘γω το δρόμο σου
γιατί, που λες, μ’ αυτό σου το βιολί
μάς παίρνεις στο λαιμό σου και στον ώμο σου…

Δεν έφερες κανένα μποναμά
εξόν απ’ των μισθών μας τα κοψίματα
μα πια δεν μας γελάς με τα λιμά
κι αν στρέψουμε το φύλλο, χμ! βλαστήματα…

Στο χάλι που μάς κόπιασες ξερός
χαμένος, κουρελιάρης και ξυπόλυτος
μού φαίνεται σαν νάσαι καθαρός
ο Γκόφστεττερ ο ρώσος , ο Ιππόλυτος

ΙΙΙ
Τα ρούχα μας εγέμισαν πορτιά
και λυώσαν τα παπούτσια μας τα άραχνα.
Εχάσαμε που λες και στα χαρτιά
και τώρα μας πονάνε και τα σπάραχνα!

Τα χρέη μας πλακώσαν στα γερά
και κόπηκαν ολούθε και τα δάνεια.
Κι αν τώρα δεν κατέχουμε παρά
τι θάχουμε μαθές τα Θεοφάνεια;

Συντέλεια του κόσμου τουτουνού
μού φαίνεται, αδέρφια μου, η θέση σας.
Για δαύτο πριν να χάσουμε το νου
σχωρέστε με και ο θεός σχωρέσοι σας!

Το τελευταίο απόκομμα είναι μια διαφήμιση που την βρίσκουμε στην εφημερίδα «Μακεδονία» στο τελευταίο φύλλο(31/12) του σωτήριου έτους 1927.

«Όσες κόττες κι αν σφάξετε, όσους κουραμπιέδες κι αν κάνετε, όσα φρούτα, σοκολατάκια, φρουϊγκλασσέ κτλ, προμηθευθήτε δια το σπήτι σας τας Αγίας αυτάς ημέρας όλα θα πάνε χαμένα, αν δεν προμηθευθείτε από τον παντοπώλην σας και μίαν φιάλην ούζο Κατσαρού».

Διαφήμιση για σεμινάριο, όχι τρίχες κατσαρές…
Πάντως αν κυκλοφορεί ακόμα το…παυσίλυπον ούζον Κατσαρού, θα έπινα ένα ποτηράκι στην υγειά σας.
Έτσι για το καλό του νέου χρόνου…

Άλλες πρωτοχρονιές σε αποκόμματα:
Δεκέμβρης 2009: εδώ
Δεκέμβρης 2010: εδώ
Δεκέμβρης 2011: εδώ
Δεκέμβρης 2012: εδώ