Γερο(ντο,ρε,μι,φα,σολ,λα,σι)λογία: από τον Βορονώφ στη νοβοκαΐνη, τραγουδώντας

To post αυτό είναι ένα ταξίδι στα περασμένα, με αφορμή ένα τραγούδι.
Ακολουθήστε με…

Η επιστήμη της ιατρικής,από τα πρώιμα ακόμα χρόνια της, προσπάθησε να συνδράμει στο αγωνιώδες αίτημα του ανθρώπου για παρατεταμένη νεότητα. Με μεθόδους που σήμερα φαντάζουν αφελείς και κομπογιαννίτικες, εφευρετικοί και τολμηροί γιατροί από τις αρχές του 20ου αιώνα, πειραματίστηκαν με ζώα και ανθρώπους, θέτοντας τα θεμέλια του κλάδου της ιατρικής που ονομάστηκε γεροντολογία. Ένας απ΄αυτούς υπήρξε και ο Σέργιος Βορονώφ (Serge Voronoff). Γεννημένος στην Ρωσία, σπούδασε και εργάστηκε στο Παρίσι κι έγινε παγκοσμίως διάσημος για τις μεταμοσχεύσεις ενδοκρινών αδένων (κυρίως όρχεων) από πιθήκους σε ανθρώπους.
Σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής «η μέθοδος Βορονώφ συνίσταται στη μεταμόσχευση γεννητικών αδένων,από νεαρούς ανθρωποειδείς πιθήκους σε γερασμένους ανθρώπους. Οι γεννητικοί αδένες των πιθήκων χωρίζονται σε 3-4 μικρότερα τεμάχια, που εμφυτεύονται μέσα στους γεννητικούς αδένες του ανθρώπου.Με τον τρόπο αυτό επανέρχονται οι φυσιολογικές ορμές και όλος ο οργανισμός αποκτά για λίγα ή πολλά χρόνια νεανική σχεδόν ευεξία και δροσερότητα».
Ο Βορονώφ κατά καιρούς περιόδευε στις διάφορες πρωτεύουσες του κόσμου, δίνοντας διαλέξεις για την μέθοδό του στους ιατρικούς κύκλους και ψαρεύοντας πελάτες. Την Ελλάδα φαίνεται ότι την επισκέφτηκε αρκετές φορές στην δεκαετία του ’30. Οι επισκέψεις αυτές αποτελούσαν κορυφαίο γεγονός για την Αθήνα και οι εφημερίδες αναφερόταν συχνά στον Βορονώφ και στις μεθόδους του.
Φυσικά δεν έλειπαν και σχόλια με πολιτικές προεκτάσεις. Έτσι με αφορμή την επίσκεψη του Βορονώφ στην Αθήνα , στην εφημερίδα ΣΚΡΙΠ στο φύλλο της 17/4/1929, στην πρώτη σελίδα, διαβάζουμε  το παρακάτω σχόλιο:

(Ο πρωθυπουργός που χρειάζεται τις υπηρεσίες του Βορονώφ για να επανακτήσει την χαμένη νεότητα και το απωλεσθέν  σφρίγος είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος).

Στο φύλλο του Ριζοσπάστη στις 31/3/1934, με αφορμή πάλι κάποια επίσκεψη του Βορονώφ στην Αθήνα, στη στήλη «Η τσιμπίδα μας» του Νίκου Κοντού, βρίσκουμε το παρακάτω  χρονογράφημα με τίτλο «οι άρρωστοι του Βορονώφ»:

Ο Σέργιος Βορονώφ στην Αθήνα!

Πόσες ελπίδες και συγκινήσεις!
Τα κρεμαστά προγούλια των γερασμένων τράγων της ελληνικής αριστοκρατίας τρεμουλιάζουν από χαρά. Τα υστερικά τάγματα των γεροντοκορών δακρύζουν και πιπιλίζουν το μικρό τους δαχτυλάκι από ανυπομονησία. Οι γερασμένοι ιπποπόταμοι μουγκρίζοντας στριμώχνονται μέσα στα σαλόνια της υποδοχής που ετοιμάζουν στον Βορονώφ, σκορπώντας την αποφορά και την ξυνίλα της σάπιας τους σάρκας. Η γρηά στρίγκλα της οδού Ανθίμου Γαζή, η «Εστία» των βόθρων των παληών παλατιών και των σημερινών ληστοσυμμοριών, ανέβηκε στα κεραμίδια και καρτεράει με λαχτάρα.
Κι όλοι τους, όλοι τους ξεφωνίζουν εξ όλης ψυχής και εξ όλης καρδίας…απλώνοντας τα χέρια…
-Βορονώφ! Βορονώφ! Ο βαρυοκίνητος και μαλθακός τους πνευματικός κόσμος,το ξεσκισμένο πια πολιτικό τους σκυλολόι με τους Ζαϊμηδες, Τσαλδάρηδες και Βοζίκηδες τρίβουνε τα χέρια ψυθιρίζοντας
-Βορονώφ! Βορονώφ!
Κι εκείνοι που έστιψε πια η ζωική τους ύπαρξη μέσα στα όργια και τις καταχρήσεις κι εκείνοι που δεν βρίσκουν εργαζόμενους να τους αφαιρούν το αίμα, όχι μονάχα στην ξεθεωτική δουλειά των μαγαζιών τους, αλλά και με τις μεταγγίσεις από μικρά παιδιά, όπως έγινε στ’ Αγρίνι προχθές, κι εκείνοι ακόμα που χάσανε τις δυνάμεις τους να ρίχνονται στις εργάτριές τους σαν λύκοι, όλοι τους, όλοι τους ξεφωνίζουν:
-Βορονώφ! Βορονώφ!
Σ’ ολόκληρο αυτό το παθιασμένο συγκρότημα, κάτι μπορεί να κάνει ο Βορονώφ. Να τους πει δυο καλά λόγια με την Παριζιάνικη κομψή του γλώσσα. Να τους δώσει δυο συμβουλές και να τους μοιράσει χαμόγελα και επαίνους στην Ακρόπολη και στους αρχαίους. Τη μεγάλη άρρωστη όμως ούτε να την αγγίξει μπορεί ο Βορονώφ. Η γέρικη πλουτοκρατία ως τώρα πέρασε από πολλούς Βορονώφ. Ούτε οι φασιστικές αφαιμάξεις, ούτε οι μεταμοσχεύσεις που κάνει κάθε τόσο στον οργανισμό της, της δίνουν τη δύναμη να ζήσει…
Πεθαίνει… Πεθαίνει ουρλιάζοντας κάτω από την πίεση των εγκλημάτων της…
Πεθαίνει… Πεθαίνει μέσα στην ανατολή του λαμπρού ήλιου που θριαμβευτικά φωτίζει τους εργαζόμενους που παλεύουν και νικούν.
Ο Βορονώφ ήρθε στην Αθήνα! Ο Βορονώφ θα χαμογελάσει και θα φύγει με τις στριγγλιές των πιθήκων του…που θα σαρκάζουν την άρρωστη στρίγγλα.

Στην ίδια σελίδα του Ριζοσπάστη και στη στήλη «Κόκκινες Πινελιές» συναντάμε ακόμα ένα αιχμηρό χρονογράφημα με τίτλο «Βορονώφ», που υπογράφει ο «Πρωτοπόρος». Στόχος, όχι ο Βορονώφ, αλλά η αστική τάξη και οι υπερασπιστές των ιδανικών της.

Ένα ανοιξιάτικο κύμα από ελπίδες συνεπήρε όλους τους γεροπαραλυμένους της Αθήνας. Ο Βορονώφ έρχεται, ο Βορονώφ φτάνει! Είναι ο άνθρωπος που κατορθώνει «θαύματα» και μπορεί να παρατείνει τον κολασμένο βίο των εκμεταλλευτών για κάμποσα χρόνια ακόμη. Γιατί, βέβαια, κι αυτή ακόμα η κατάχτηση της επιστήμης μπαίνει στην υπηρεσία του κεφαλαιοκράτη. Ο εργάτης όταν γεράζει είναι το «περιττό βάρος της γής». Μερικές «υγιείς» αντιλήψεις, που έχουν κιόλα εφαρμογή στους αγρίους και χωρίς άλλο θα εφαρμοστούν από το φασισμό, καταδικάζουν το γέο, που είναι ανίκανος για δουλειά, σε θάνατο.
Για τους γέρο κεφαλαιοκράτες όμως, δεν συμβαίνει αυτό. Γι’ αυτούς διδάσκεται ο σεβασμός, και βλέπουν τη διδασκαλία αυτή γύρω τους σ’ εφαρμογή με τις βαθειές υποκλίσεις που γίνονται στο πέρασμά τους από τους … κληρονόμους τους.
Τέλος κι αυτή η αστική επιστήμη πασκίζει να τους παρατείνει τον αμαρτωλό βίο. Δεν είναι κρίμα ένας άνθρωπος που τα χαίρεται όλα να τα χάσει όλα; Και οι πίθηκοι επιστρατεύονται να δώσουν τους αδένες τους. Αυτή είναι η μ’εθοδος Βορονώφ που φτάνει στην Αθήνα.
Μα δεν είναι μόνο οι γέροι κεφαλαιοκράτες, που θα χαιρετίσουν τον ερχομό του. Περισσότερο, ίσως ενθουσιαστούν οι χαφιέδες, οι φασίστες και οι λογής-λογής πνευματικοί στυλοβάτες των ιδανικών… Περισσότερο πολύτιμες από κάθε άλλη γηραλέα ύπαρξη, που περπατάει στην κλασσική αυτή χώρα, είναι κάποιες που δεν περπατούν και δεν υπάρχουν παρά στα όνειρα των στυλοβατών του καθεστώτος. Είναι οι «ιδέες» της πατρίδας και της θρησκείας. Γύρω απ’ αυτές γίνεται κάθε μέρα ένας διαβολικός χορός από τους οπαδούς της τάξης και του φασισμού. Πολεμούν μ’ όλα τα μέσα, παρατάξεις, λαμπαδηφορίες, τελετές, να συγκινήσουν τις μάζες και να τις κάμουν να πιστέψουν στα «ιδανικά» αυτά της πατρίδας και της θρησκείας.
Όλη η τεράστια προσπάθεια που καταβάλουν χάνεται στο κενό. Κανείς δε σκέφτεται πια με το πρίσμα των «ιδανικών» αυτών. Γιατί; Γιατί, απλούστατα, γέρασαν. Τι ευκαιρία λοιπόν, για το Μελά και τα δύο θύματά του, να τρέξουν στο ξενοδοχείο του Βορονώφ.
– Αχ, εξοχώτατε δόκτωρ, ήρθατε λίαν εγκαίρως. Θα μας σώσετε και η Ελλάς θα σας ευγνωμονεί εσαεί…
-Μήπως κανείς από τους επισήμους σας έπαθε γεροντικό μαρασμό;
-Κάτι περισσότερο δόκτωρ!
-Τι περισσότερο από τους επισήμους σας έχετε;
-Τα ιδανικά μας, τα ιδεώδη μας, τας ιδέας μας δόκτωρ! Η ιδέα της Πατρίδος εξεκούτιανε από τα γηρατιά, και η ιδέα της θρησκείας δεν μπορεί να πάρει τα πόδια της. Κάνετε το καλό να τις ξανανιώσετε κι ένια σας! Ο προϋπολογισμός θα δουλέψει γενναία…

Ο καθηγητής, που δεν έχει φέρει μαζί του και τους πιθήκους του θα βρεθεί σε μεγάλη δυσκολία να κάνει την θαυματουργό επέμβαση.
-Έχετε πιθήκους; θα ρωτήσει.
-Και βέβαια δόκτωρ! Άφθονους πιθήκους. Έχουμε τον Τουρκοβασίλη, τους αδερφούς Κύρου, τον Τσάτσο, τους εαυτούς μας…διαλέγετε και παίρνετε! Αν άλλοι έδωσαν το αίμα τους για την θρησκεία και την πατρίδα εμείς πολύ ευχαρίστως να δώσουμε τους αδένες μας.
Και οι πατριδοσωτήρες μια μέρα θα εμφανιστούν στον καθηγητή, θα ξεγυμνωθούν μπροστά του, έτοιμοι για τη μεγάλη θυσία… Μα τι απογοήτευση για το φτωχό δόκτωρα! Τι αποκάλυψη! Οι άνθρωποι αυτοί θ’ αποδειχτεί πως…δεν έχουν αδένες.

Με αφορμήτην ίδια επίσκεψη του Βορονώφ στην Αθήνα,  ο Κώστας Σκαρβέλης έγραψε ένα σκωπτικό ρεμπέτικο τραγούδι με τίτλο «Ο Βορονώφ». Οι στίχοι είναι   του Γιώργου Καμβύση και το τραγούδι κυκλοφόρησε ταυτόχρονα σε δίσκους το 1934 από 2 δισκογραφικές. Από την Columbia με τη Μαρίκα Πολίτισσα και από την H.M.V με την Ρόζα Εσκενάζυ, από την οποία  και το ακούμε εδώ:

Ποιος σου ‘πε γέρο μάγκα
στο Βορονώφ να πας
τι σου ‘ρθε τρακαδόρε ματσαράγκα
μικράκια ν’ αγαπάς.

Όλα βρε ‘συ τα ξέρω
και πως μπολιάστηκες
στη σκάσανε με μια μαϊμού βρε γέρο
κορόιδο πιάστηκες.

Κρίμα στο νταϊλίκι
κρίμα στο μπόγι σου
και στο σερετιλίκι γέρο ξούρα
το κομπολόγι σου.

Κουρέλι βρε λεχρίτη
σ’ έφτιαξε ο γιατρός
σε μπάνισα π’ αρχίνησες μαγκίτη
σαν τη μαϊμού να τρως.

Με τον Βορονώφ, ασχολήθηκε και ο συνθέτης Κώστας Γιαννίδης (Γιάννης Κωνσταντινίδης) γράφοντας το 1938 για τον μεγάλο ηθοποιό Πέτρο Κυριακού το επιθεωρησιακό τραγούδι «Μετά το Βορονώφ».
Ο Βορονώφ αν και δήλωνε ότι θα ζήσει πέραν του 2000, πέθανε τελικά τον Σεπτέμβρη του 1951, σε ηλικία 85 ετών. Την είδηση του θανάτου  και σύντομο βιογραφικό με γαργαλιστικές λεπτομέρειες για τον  Βορονώφ, μπορείτε να διαβάσετε στο παραδίπλα απόκομμα της  εφημερίδας  ΣΚΡΙΠ (4-9-1951).
(κλικ για μεγαλύτερο μέγεθος)

Την ίδια εποχή με τον Βορονώφ, ένας άλλος επιστήμονας ο ρώσος Αλεξάντερ Μπογκομόλετς προσπαθούσε να βάλει φραγμό στα γηρατειά με τις δικές του μεθόδους. Αυτός, χορηγούσε στους ηλικιωμένους πελάτες του τον περίφημο «ορό Μπογκομόλετς» που αποτελούνταν από μυελό των οστών και κύτταρα της σπλήνας.
Με τον ορό του Μπογκομόλετς, ασχολήθηκε σε ένα τραγούδι της εποχής, ο στιχουργός Γιώργος Οικονομίδης. Στο τραγούδι του «Στο Τσούμπο-Τσάμπο», επαινώντας τα ευεργετικά αποτελέσματα του χορού, οι… εμπνευσμένοι στίχοι του Οικονομίδη λένε:

Στο Τσούμπο-Τσάμπο
χορεύουνε μάμπο
μάμπο χορεύουνε
στο Τσούμπο-Τσάμπο
και με φιγούρες
γυρνούν σαν τις σβούρες
με τρελές μαράκες και μπόνγκο.

Με μάμπο μόνο
κάθε σου πόνο
πικρό ξεχνάς
και κάνεις φόνο
αν δεν σ’ αφήσουν
να τριγυρνάς.

Στο Τσούμπο-Τσάμπο
χορός θα σας φέρει
που ξανανιώνουν
με μάμπο κι οι γέροι
το Μπογκομόλετς
κανείς δεν το ξέρει
και δυναμώνουν
όταν ακούν ταγκό.

Σύμφωνα πάλι με τις εφημερίδες τις εποχής, ο ορός του Μπογκομόλετς αν και είχε ευεργετικά αποτελέσματα στους τραυματίες στρατιώτες του Στάλινγκραντ, δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα στην καταπολέμηση του γήρατος.

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν η σκυτάλη στον αγώνα κατά των γηρατειών πέρασε στα χέρια των επιστημόνων της Ρουμανίας. Σημαιοφόρος του αγώνα αυτού ήταν η περίφημη γεροντολόγος Άννα Ασλάν. Όπλο της  η νοβοκαΐνη.
Σε σχετικό άρθρο της εφημερίδας «Ελευθερία» (11/2/1958) διαβάζουμε ότι «τον Οκτώβριον του 1956, εις το γεροντολογικόν συνέδριον της Καλσρούης, μία Ρουμανίς επιστήμων, ηλικίας  52 ετών, η Άννα Ασλάν, ανεκοίνωσε ότι είχεν καταπολεμήσει το γήρας με θεραπείαν διά νοβοκαΐνης»

Στα χρόνια του ’60, η μόδα στην ιατρική φαίνεται πως ήταν οι θεραπείες με νοβοκαΐνη.Έλληνες γιατροί αναφέρουν σε ρεπορτάζ εφημερίδων ότι «νευραλγίαι, ρευματαλγίαι, χρονία αρθρίτις, αρτηριοσκλήρωσις, υπέρτασις, χρονία αρτηρίτις, χρονία φλεβίτις, στεφανιαία ανεπάρκεια, δερματικαί παθήσεις και ενδοκρινείς ανωμαλίαι» αντιμετωπίζονται επιτυχώς από την νέα πανάκεια που ονομάζεται νοβοκαΐνη.
Ακόμα και σαπούνια και λοσιόν με νοβοκαΐνη εισάγονται από την Αμερική και διαφημίζονται στις εφημερίδες:

Το 1958 κυκλοφορεί το λαϊκό τραγούδι «Είσαι η νοβοκαΐνη μου» σε μουσική του Βασίλη Καραπατάκη και στίχους του Χρήστου Κολοκοτρώνη.
Σε πρώτη εκτέλεση το ηχογραφεί η Γιώτα Λύδια με το τρίο Γκρέκο.

Για μένα αγάπη μου χρυσή
νοβοκαΐνη είσαι συ.
Οι ματιές σου οι τσαχπίνες
εκατό νοβοκαΐνες
εκατό νοβοκαΐνες
αξίζει η κάθε μια.

Όμορφό μου καναρίνι,
είσαι η νοβοκαΐνη,
που μέσ’ στη ζωή μου δίνει
νιάτα και χαρά.

Όταν στο στόμα με φιλάς
νοβοκαΐνη με κερνάς.
Οι ματιές σου οι τσαχπίνες
εκατό νοβοκαΐνες
εκατό νοβοκαΐνες
αξίζει η κάθε μια.

Όταν βρίσκεσαι κοντά μου
σπαρταράει η καρδιά μου
και πετώ απ΄τη χαρά μου
κούκλα μου γλυκιά.

Δεν ξέρω πότε και πώς απομυθοποιήθηκε και έχασε την αίγλη της η νοβοκαΐνη στα μάτια ιατρών και ασθενών, αλλά προφανώς ούτε αυτή ήταν η λύση στην…ασθένεια των γηρατειών.
Τι μας μένει; Ας το γυρίσουμε στο τσάμικο, κι ας τραγουδήσουμε όλοι μαζί «νάταν τα νιάτα δυο φορές, τα γηρατειά καμία»…