Τρία «μισόλογα» τραγούδια του Άκη Πάνου
Ανάμεσα στα περίπου 200 τραγούδια που έχει γράψει (στίχους- μουσική) και έχει ηχογραφήσει ο Άκης Πάνου υπάρχουν και 3 τραγούδια που διακρίνονται για το ιδιαίτερο στιχουργικό τους εύρημα. Είναι τα λεγόμενα «μισόλογα» τραγούδια, αυτά δηλαδή που κάποιες λέξεις στους στίχους τους απομένουν μισές.
Έτσι… Σαν υπονοούμενο.
Σαν υπόσχεση.
Σαν απειλή.
Ή σαν παιχνίδισμα.
Το πρώτο από αυτά είναι το «Κλέ». Περιλαμβάνεται στον δίσκο «Μάθημα Πρώτον» που κυκλοφόρησε το 1976. Τα 12 τραγούδια του δίσκου (τα 6 από τα οποία είναι του Άκη Πάνου) μοιράζονται ο Χρηστάκης, ο Μανώλης Τοπάλης και ο Θόδωρος Κάτσαρης, που είναι και ο ερμηνευτής του «Κλέ».
Αυτός που κλε, για να ταϊ, κουτσουβελάκια,
απ΄το Θεό κι από εμέ, συγχωρεμέ.
Αυτός που κλε, για αποταμί, σε μασουράκια,
παλιοκοπρί, αηδιαστί και σιχαμέ.Αυτός που κλε, γιατί δεν βγαι, με το τιμίως,
είναι αθώ, σου λέει: κλε γιατί πεθαί.
Αυτός που κλε, για να τα κρυ και υπογείως,
όταν ψοφί, κι οι κολασμέ, δεν τόνε θε.Αυτός που κλε, ένα καρβέ, κι ύστερα τρέχει,
-Κύριε Προ, δεν είναι κλε, σεσημασμέ.
Πεντ’ έξι μη, ένα ψωμί; Δικαίως έχει,
φασκελωμέ, την κοινωνί, τη χαλασμέ.
Tα άλλα δύο τραγούδια, το «Χαροκόπου 1942-1953 (Εφτά νομά)» και το «αδιόρθω-Αναρχί», τα πρωτοτραγούδησε ο Γ. Νταλάρας στον δίσκο «Θέλω να τα πω» που έκανε το 1982 ο Άκης Πάνου μαζί του. Ο δίσκος αυτός ήταν η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του συνθέτη.
Θα το ακούσουμε από τον ίδιο τον συνθέτη.
Eφτά νομά- σ’ ένα δωμά-
πού να ξαπλώ- να κλείσεις μά-
Ο ένας πάει σινεμά
ο άλλος πέφτει και κοιμά-
Ύπνος με βάρδια δηλαδή
στην πόρτα σύρμα για κλειδί
Ύπνος με βάρδια δηλαδή
στην πόρτα σύρμα για κλειδίEφτά νομά- δυστυχισμέ-
σ’ ένα δωμά- φυλακισμέ-
δικαίως αγανακτισμέ-
και με τα πάντα αηδιασμέ-
Πώς τα ’χεις έτσι μοιρασμέ-
ντουνιά ψευτοπολιτισμέ
Πώς τα ’χεις έτσι μοιρασμέ-
ντουνιά ψευτοπολιτισμέΟι δυο δουλέ- απ’ τους εφτά
από τα χρέ- τι να προφτά-
σαν τα τσουβά- σαν τα σκουπί-
εφτά νομά- χωρίς ελπί-
σ’ ένα δωμά- μισό γιαπί
ποιος να φωνά- και τι να πει,
σ’ ένα δωμά- μισό γιαπί
ποιος να φωνά- και τι να πει.
Το «αδιόρθω-αναρχί» το τραγούδησε στον δίσκο «Επειγόντως» και ο ίδιος ο συνθέτης το 1989.Φυσικά θα προτιμήσω την εκτέλεση του Άκη Πάνου, μια και πιστεύω ότι είναι περισσότερο αυθεντική. Μαζί με τον Άκη Πάνου ακούγονται ζωντανά οι Μάριος, Θόδωρος Παπαδόπουλος, Γιώργος Σαρρής, Μαρίνα Σαμαρά, Φαίδρα Πάλλα, Λάμπρος Καρελάς και Αργύρης Παπαγεωργίου που τραγουδούσαν μαζί του στο πάλκο του «Επειγόντως» για λίγες εμφανίσεις.
Μαθημέ στις κακουχί
άιντε φτου κι απ’ την αρχή
την κουβέ και πειθαρχί
αδιόρθω αναρχί.(Μαθημέ στις κακουχί
άιντε φτου κι απ΄την αρχή,
τις κουβέ και πειθαρχί
αδιόρθω αναρχί)Δεν προσκυ ποτέ κανέ
λένε όχι λέω ναι
Στην κρεμά έχω ανέ
με κηδέ και ζωντανέ(Δεν προσκυ ποτέ κανέ,
λένε όχι, λέμε ναι.
Στις κρεμά έχουμ’ ανέ
μας κηδέ και ζωντανέ.)Τι με νοιά αν θα με θά,
θα πεθά που θα πεθά
Δεν τρομά ο μελλοθά
με σταυρό και Γολγοθά(Τι μας νοιά αν θα μας θά
θα πεθά που θα πεθά.
Δεν τρομά οι μελλοθά
με σταυρούς και Γολγοθά.)
Aκούγοντας τα τρία αυτά τραγούδια θα πρέπει να παραδεχτούμε, ότι είναι από τις λίγες φορές που μέσα από μισόλογα εκπέμπεται σαφές , αιχμηρό και καθαρό ένα μήνυμα.
Το κοινωνικό μήνυμα του συνθέτη Άκη Πάνου, που κάποιοι τον αποκάλεσαν «λαϊκό διανοούμενο»
Φακελάκι
What smilies can I use?
Allu Fun Marx: Αριστερά ...στη Blogoslovakia 
Και η δασκάλα μου μου έλεγε πάντα «μην τρως τα λόγια σου» -λες να μην έπρεπε να την ακούσω;
Πολύ ενδιαφέρον -το πρώτο δεν το είχα ξανακούσει
(και πρεπει να παραδεχτεις ότι αν δεν ήταν ο Νταλάρας, δεν θα ξέραμε και τα άλλα ίσως..)
Ξεκινήσαμε πάλι;
[είσαι και χαρούμενος σήμερα, παλιο-κόκκινε!]
Καλό υπόλοιπο ΣΚ 🙂
Αν είναι να μας τρατάρεις, χαλάλι βρε η νίκη
Κατά τον πόθο σας πάντα
Άιντε καληνύχτα!
🙂
Γεια σου Άκη Πάνου
Χωρίς να είμαι 100% σίγουρος, έχω την εντύπωση ότι στα τρία αυτά τραγούδια ο Άκης Πάνου συνεχίζει την παράδοση κάποιων παλιών ρεμπέτικων τραγουδιών που είχαν γραφτεί με αυτόν τον τρόπο.
«Φιλότιμη προσπάθεια» μπορεί να έκανε ο Νταλάρας που τραγουδάει το «Χαροκόπου 1942-1953», αλλά αφιλότιμη βλέπω την προσπάθεια να υποβαθμιστεί έστω και με αυτόν τον χαριτωμένο τρόπο ό,τι (καλό) κι αν έχει κάνει στο ελληνικό τραγούδι ο Ακατανόμαστος. Στο κάτω-κάτω, ο Άκης Πάνου τον επέλεξε για να τραγουδήσει τα τραγούδια του και υπό την καθοδήγησή του τα είπε…
Όταν, λένε, ο Α. Π. εμφανιζόταν στο «Επειγόντως» και είδε να μπαίνει στο μαγαζί γνωστός εφοπλιστής και (τότε) ποδοσφαιρικός παράγοντας, έδωσε σήμα στην ορχήστρα κι άρχισε να παίζει το «Κλε».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Άκης Πάνου είναι από τους καλούς του λαϊκού τραγουδιού. Αρχετυπική φιγούρα: Έγραφε στίχους και μουσική, έπαιζε μπουζούκι, κατασκεύαζε ο ίδιος τα όργανά του, πατέρας-αφέντης, φασίστας ολκής αλλά με… κοινωνική ευαισθησία, ερημίτης και κυνηγός του σουξέ, απέναντι σε κάθε εξουσία που θεωρούσε ότι τον υπερέβαινε… Και πόσα άλλα θα μπορούσαμε να πούμε για τον αντιφατικό αυτό άνθρωπο. Μακάρι, μακάρι να μελετηθεί κάποτε σοβαρά και σε βάθος το λαϊκό τραγούδι και οι άνθρωποί του…
Τα μισόλογα τραγούδια παρατηρούνται και στην δημοτική μας παράδοση. Τουλάχιστον στην κυκλαδίτικη. Παραθέτω τον στίχο «η αγάπη η παράνο- μην πονάει παραπάνω». Είναι σαφές ότι έτσι το νόημα αποκτά μια μεγαλύτερη δυναμική, γιατί ολοκληρώνεται «εκτός κάδρου», προκαλώντας την αυτενέργεια του ακροατή. Το Κλε- το είχα ανεβάσει κι εγώ πριν από λίγο καιρό. Το τραγούδι με οδήγησε να το χωρίσω με γνώμονα τα είδη των κλεφτών και όχι τις συλλαβές και την ομοιοκαταληξία. Σου δίνει την εντύπωση ότι οι μεν και οι δε απαγορεύεται να συνυπάρξουν μέσα στην ίδια στροφή. Όσο για τον φίλο που χρησιμοποιεί την έκφραση «φασίστας ολκής», ο ίδιος ο Πάνου αν θυμάμαι καλά δήλωνε «αναρχοβασιλικός». Όπως και να’ ναι το να περιμένουμε συνεπείς πολιτικές τοποθετήσεις από τους ανθρώπους του λαϊκού είναι υπερβολικό και άδικο, όταν συγχωρούμε την ασυνέπεια άλλων και άλλων που υποτίθεται ότι ανήκουν και τους πνευματικούς ταγούς. Τα ίδια έλεγε και ο Μάρκος, μην το ξεχνάτε.
Μην βάλεις τις φωνές.Σεργιανόντας στά παλιά σου ποστ ,απαλλοτρίωσα ενα, θένκς.
Δεν ήξερα ούτε το «Κλε» ούτε το «Αδιόρθω-αναρχί».
Πολύ καλό το ποστ!
Ο Άκης Πάνου είχε απαγορεύσει να ηχογραφήσει άλλος τραγούδια του που σε πρώτη εκτέλεση είχε ερμηνεύσει ο Καζαντζίδης. Ήξερε πως μετά το Στέλιο όποιος κι αν έλεγε τα τραγούδια του θα τα …δολοφονούσε! Κρίμα μόνο που είχε αυτό το τραγικό τέλος και που δεν ήταν άσχετο με τις ακροδεξιές του απόψεις.
Φυσικά και δεν μπορείς να κρίνεις τους μεγάλους καλλιτέχνες από την πολιτική τους τοποθέτηση. Αν ήταν τα κριτήρια τέτοια, προσωπικά δεν θα άκουγα (ούτε θα αγόραζα βέβαια) τους περισσότερους από τους συνθέτες , τραγουδιστές κλπ…
Νάσαι καλά πάντως που μου έκανες γνωστό το ¨κλε¨ .
Αν είναι να αναρτάς τέτοια τραγούδια χαλάλι οι νίκες του Ολυμπιακού και δείχνοντας τη μεγαλοψυχία μου, εύχομαι να τερματίσει πρώτος στο πρωτάθλημα-μετά τον ΠΑΟ φυσικά…
Καλό αφιέρωμα, Αλλουφάνη!
Να σημειώσουμε πως «μισόλογα» στιχάκια, όπως τα λες, είχαν κάμποσα κουτσαβάκικα τραγούδια, σαν κι αυτά που έκανε διάσημα ο Πέτρος Κυριακός στις επιθεωρήσεις του μεσοπολέμου.
Όπως έχουμε βάλει σε άλλο ποστάκι, μισόλογο ήταν το τραγούδι (παρωδία του Με λεν μπεκρή) που είχε γράψει ο παππούς μου για τον Μπενίτο Μουσολίνι:
Με λεν Μπενί-
κι έχω φωνή
που όλη δονεί τη σφαίρα
και της Ευρώ-
μα το σταυρό
της πήρα τον αέρα.
Μεγάλες νί-
στην Αλβανί-
κι αν έπαθε ο στρατός μου,
δεν του κακιώ-
είναι μαγγιό-
κι ο πιο καλός του κόσμου.
Ρεφραίν
Τους διχτάτορες κι αν πιάσουνε,
σένα δε θα σε κρεμάσουνε
Τι κιαν μας κανεις το νταή
και τον παλληκαρά
Εισ’ο Μπενίτο
κι ούτε για ζήτω
δεν κάνεις τώρα φουκαρά.
ΥΓ
Επειδή το λεξιλόγιο έχει αλλάξει από τότε, στο δεύτερο κουπλέ το «νί-» είναι νίλες και το «μαγγιό-» είναι μαγγιόρος.
Πολύ ενδιαφέρον. Και ωραία συζήτηση ανοίγεται.
Πολύ μεγάλος ο Άκης Πάνου, τόσο μεγάλος που δεν χωράει σε ένα ποστ… Πάντα είχα την εντύπωση πάντως ότι δεν τον σκότωσε αυτός τον γαμπρό του αλλά βγήκε μπροστά για να προστατέψει κάποιον… Τώρα όλα αυτά ανήκουν στην ιστορία, όπως και ο Άκης Πάνου…
Lykos
…
Υ.Γ. για τον Ακατανόμαστο… κανένα σχόλιο…
Lykos
…
@Nατάσα: Εγώ για τον Νταλάρα έχω πολύ καλή γνώμη. Απλά , από κάθε 100 τραγούδια που έχει τραγουδήσει, μου αρέσουν τα 5-6. Ίσως φταίω εγώ (που δεν φταίω), ίσως φταίει η πολυπραγμοσύνη του (ναι, αυτή φταίει).
Όσο καλός τραγουδιστής κι αν είναι κάποιος δεν μπορεί να έχει την απαίτηση να είναι το ίδιο καλός με όλα τα είδη του τραγουδιού. Και ο Νταλάρας έχει πλατσουρίσει (τις πιο πολλές φορές πιστεύω επιφανειακά) σε πολλά είδη τραγουδιού, λάτιν, ρεμπέτικα, λαϊκά, έντεχνα κλπ, κλπ.
@ Ρούλα: τα τραταρίσματα είναι ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα που φέρνει ο θρύλος.
Άλλη αγάπη ο θρύλος, άλλη αγάπη τα τραγούδια… Αν με εννοείς.
🙂
@ Greek Rider: γειά σου και σένα, αυτόνομε σχολιαστή άνευ προκαταλήψεων…
😉
@ Gazaka: το «φιλότιμη προσπάθεια» είναι πολύ καλός χαρακτηρισμός για την ερμηνεία του Νταλάρα στο τραγούδι αυτό.
«Φιλότιμη» έγραψα, όχι «αφιλότιμη».
Στην απάντησή μου στη Νατάσα, έγραψα αναλυτικότερα την γνώμη μου για τον τραγουδιστή Γ. Νταλάρα
@Φ.Βασιλείου: Ούτε και με τις πολιτικές επιλογές του Μ. Θεοδωράκη συμφωνώ πάντα, αλλά αυτό δεν μ’ εμποδίζει να λατρεύω την μουσική του. Ο Άκης Πάνου ήταν αυτό που λέει και στο τρίτο «μισόλογο» τραγούδι του:
αδιόρθω- αναρχί-
@ Χ2: Ναι…Και σε νησιώτικα, και σε κουτσαβάκικα , επιθεωρησιακά τραγούδια (όπως επισημαίνει ο Ν.Σαραντάκος παρακάτω) χρησιμοποιείται αυτός ο τρόπος ελλειπτικής στιχουργικής. Το ποστ απλά αναφέρεται σε 3 τραγούδια του Άκη Πάνου που έχουν αυτό το εύρημα.
@ Habilis: χαίρομαι, όταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κάποια από τα παλιά ποστ ξαναβγαίνουν στον αφρό. Φυσικά και δεν θα βάλω τις φωνές.
🙂
@Aerosol: η αλήθεια είναι ότι το «Κλε» σαν πιο παλιό είναι λίγο άγνωστο. Και επίσης (σκληρή) αλήθεια είναι ότι τα άλλα δύο τραγούδια είναι περισσότερο γνωστά, επειδή ακριβώς τα τραγούδησε ο Γ. Νταλάρας.
🙂
@ Syneas: στο τεύχος Ιουνίου-ιουλίου του περιοδικού «λαϊκό τραγούδι» σ’ ένα σχόλιο του ο Γιώργος Κοντογιάννης (Γ.Κ) αναφέρει ότι σε μια επίσκεψή του στο σπίτι του Άκη Πάνου, ο συνθέτης του επέδειξε ένα πακέτο με δακτυλογραφημένους στίχους του σε χαρτί Α4 και του είπε ότι ήταν περίπου 400 τραγούδια. Λίγα μόνο απ΄αυτά είχαν και μουσική (όσα είχε ετοιμάσει για τον Στέλιο Καζαντζίδη). Στην επισήμανση του Γ.Κ ότι «ναι, αλλά τα υπόλοιπα δεν έχουν μουσική», ο Άκης Πάνου του απάντησε ότι οι μουσικές είναι το ευκολότερο πράγμα,ότι μπορεί να τις κάνει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και ότι το μεγάλο ζήτημα (και η δυσκολία) είναι να κάνει κανείς καλούς στίχους.
Αυτά για την ιστορία. Και μακάρι κάποτε να βγει στην δημοσιότητα όλη η ανέκδοτη δουλειά του.
@Νίκο Σαραντάκο: Καλά που το υπενθύμισες.
Όσοι φίλοι θέλουν να διαβάσουν αλλά και να ακούσουν το επετειακό μας ποστ, ας κάνουν κλικ στον παρακάτω τίτλο: «ο Δημήτρης Σαραντάκος θυμάται και τραγουδάει» για το πρώτο μέρος του αφιερώματος και στον επόμενο τίτλο «Κάτ’ αγριαθρώπ’ μας φέραν», για το δεύτερο μέρος του αφιερώματος. Αξίζει τον χρόνο που θα σπαταλήσουν.
@Shitz: Τhanks…
Είσαι καλοδεχούμενος στην κουβέντα.
🙂
@ Lykos: φυσικά και δεν φιλοδοξούσα να «χωρέσω» τον Άκη Πάνου σε ένα ποστ.
Τα 3 τραγούδια με την κοινή στιχουργική ήθελα να υπενθυμίσω απλά.
Αυτά είναι ποστ κύριοι, αυτά είναι Ποστ!!
Γεια σου Μαρξουλίνο κι από κοντά.
Θυμάσαι το τραγούδι της Αφροδίτης Μάνου «Ο κόσμος πια με διώ- ;
http://giatatragoudia.blogspot.com/2007/12/blog-post_14.html
Γεια σου ρε κορίτσι της Αφροδίτης , με την Αφροδίτη, δεν ξέρω, διάλεξε εσύ 🙂
κι έτσι πως είναι γλυκιά η φωνή της Αφροδίτης, έρχεται το μισόλογο το νταήδικο…κι όπως το λες παρακάτω γίνεται
μια το φτάνω μια το χάνω
@ Kλέλια: Σ’ ευχαριστώ που μας θυμίζεις το τραγούδι της Αφροδίτης Μάνου.
Τελικά Πάνου/Μάνου είχαν έφεση στα «μισόλογα» στιχάκια.
🙂
@ Ρούλα: Η Κλέλια είναι το κορίτσι (από το νησί) της Αφροδίτης (που μας ήρθε ) με την Αφροδίτη (Μάνου) παραμάσχαλα σαν δώρο.
😉
Γειά σου Αλλού, χαίρω που σε ξαναβλέ-.
Το ποστ ειναι ενδιαφέ- και μπρά- σε σε, που τα παρουσιά- με τέτοιο τρό-. Απ’ τα μισό- καμιά φορά, βγαίνουν νοή- πολύ καλά.
Ο Άκης Πάνου ανήκει, νομίζω, στους αδικημένους της ελληνικής μουσικής. Έγινε περισσότερο γνωστός στις νέες γενιές γιά τα θλιβερά που συνέβησαν στους κόλπους της οικογένειας του και λιγότερο γιά το πλούσιο έργο του. Έχει γράψει όμως σπουδαία κομμάτια, που μέσα από την «μοναχική ιδιορρυθμία» τους, βγάζουν νοήματα πολύ «ψαγμένα».
Ας το διευκρινίσω: Οι πολιτικές απόψεις του Άκη Πάνου δεν επηρεάζουν την άποψή μου για τα τραγούδια του: Έχει γράψει εξαιρετικά τραγούδια. Βέβαια, από ένα σημείο και μετά, ο στίχος του γίνεται πολύ διδακτικός, πολύ καταγγελτικός, πολύ επιτηδευμένος -δεν έχει σημασία, γιατί οι δημιουργοί πρέπει να κρίνονται από τις κορυφές κι όχι από τις αποτυχίες τους.
Ανέφερα τις πολιτικές του απόψεις γιατί θεωρώ ότι είναι καλό να θυμόμαστε και να μην υποβαλλόμαστε σε μια συλλογική αμνησία, η οποία καταλήγει πολλές φορές να είναι συλλογική λογοκρισία. Ο Άκης Πάνου είχε συγκεκριμένες απόψεις και ποτέ δεν δίστασε να τις πει δημόσια και να τις υποστηρίξει. Είχε και συγκεκριμένες ηθικές αρχές, που τον οδήγησαν σε συγκεκριμένες επιλογές.
Συγγνώμη για το σεντόνι…
ακης πανου:
αλλος ενας λαϊκος ηρωας.
φανταστειτε τι θα γινοταν αν ο καθε κομπλεξικος πατερας που δεν γουσταρε τον γκομενο της κορης του, επαιρνε την καραμπινα και τον ετρωγε λαχανο..
Μια ανάλυση για τα παραπάνω (και αρκετά ακόμα) τραγούδια του Πάνου υπάρχει στο
http://www.theseis.com/1-75/theseis/t50/t50f/dyoalitheies.htm
βρήκα ακόμα ένα «μισόλογο»
πιο καινούριο, και σε άλλο ύφος
οι στίχοι είναι του φίλου μου του Πάνου Σταθόγιαννη 🙂