Τα 80χρονα του Βάρναλη και οι 2 μελοποιήσεις των «μοιραίων»

«Οι μοιραίοι», ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Κ.Βάρναλη, πρωτοδημοσιεύτηκαν το 1922 στο περιοδικό «Νεολαία» της ΟΚΝΕ.

«Οι μοιραίοι», ιδιογράφως από τον ποιητή, με αφιέρωση για τον φίλο του Δημήτρη Χαριτάτο.

42 χρόνια αργότερα, τoν Ιούνιο του 1964, ο προοδευτικός πνευματικός κόσμος της Ελλάδας γιόρταζε  τα 80χρονα του ποιητή. Η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, η Λέσχη Βιβλίου, οργανώσεις νεολαίας και πολιτιστικοί σύλλογοι οργάνωσαν διάφορες εκδηλώσεις για να τιμήσουν τον Κώστα Βάρναλη.

Οι εκδηλώσεις  αυτές περιελάμβαναν διαλέξεις για την προσφορά και το έργο του ποιητή, απαγγελίες ποιημάτων του από γνωστούς ηθοποιούς της εποχής, αλλά και εκθέσεις προσωπικών αντικειμένων και ενθυμημάτων του ποιητή , όπως φωτογραφίες, χειρόγραφα, αλλά και το Βραβείο Λένιν με το οποίο είχε τιμηθεί το 1959.

Στην ιστοσελίδα των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) βρήκα δακτυλόγραφα μιας εκπομπής που έγινε από τον εξόριστο ραδιοφωνικό σταθμό του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας» στις 3/6/1964, με θέμα της εκδηλώσεις για τα 80χρονα του Κ. Βάρναλη.

Όπως γράφει η εφημερίδα της εποχής Ελευθερία (30/5/1964) ο Μίκης Θεοδωράκης «ως ελάχιστο φόρο τιμής στον μεγάλο ποιητή» μελοποίησε δύο ποιήματα του Κώστα Βάρναλη. Το ένα ποίημα  ήταν «οι μοιραίοι» και το άλλο η «μπαλάντα του Αντρίκου».

Τα τραγούδια κυκλοφόρησαν σε δίσκο με την φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση (δεύτερη φωνή ο Αντώνης Κλειδωνιάρης) και συμπεριλήφθηκαν στον κύκλο τραγουδιών «Πολιτεία Β».

Ας απολαύσουμε για μια ακόμα φορά τους -κατά Θεοδωράκη- μοιραίους, με την στιβαρή και λιτή ερμηνεία του τραγουδιού από τον αξέχαστο Μπιθικώτση.

Την επόμενη χρονιά, το 1965,  ο πολυπράγμων Χρήστος Χαιρόπουλος μελοποιεί κι αυτός τους Μοιραίους και καλεί τον ποιητή στο σπίτι του για να του παρουσιάσει το τραγούδι. Το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Ελευθερία» (11/11/1965) τα λέει όλα:

Ας ακούσουμε όμως τους  «μοιραίους», στην μελοποίηση του Χρ.Χαιρόπουλου τραγουδισμένους από τον Γιάννη Μάνο .

Η σαλονάτη μελωδία του Χαιρόπουλου, τα βιολιά, το πιάνο, και  η βελούδινη ερμηνεία του τραγουδιστή Γιάννη Μάνου έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τον σκληρό ρεαλισμό των στίχων του Βάρναλη. Αν και πιστεύω ότι η μελοποίηση των μοιραίων από τον Μίκη είναι αξεπέραστη, βρίσκω ενδιαφέρουσα και την μελοποίηση του ποιήματος από τον Χρ. Χαιρόπουλο.  Πρώτα πρώτα μ’ αρέσει που ο Χαιρόπουλος χώρεσε ολόκληρο το ποίημα στο τραγούδι του , σε αντίθεση με τον Μίκη που αναγκάστηκε να κάνει περικοπές. Έπειτα, βρίσκω ιδιαίτερα γοητευτική την αντίθεση μελωδίας και στίχων που επισήμανα πιο πάνω. Και τέλος, χαμογελάω στην σκέψη ότι η ποίηση του κομμουνιστή Βάρναλη βρήκε τρόπο να τρυπώσει στα αστικά σαλόνια, έστω και μ΄αυτόν τον τρόπο.